Woman in Kurdish Literature, Rangdan and Mlwanka's poem collections by Sherko Bekas an Example:

Kanyaw Bakr Abdulla; Shwana Noori Abdulla

doi:10.32410/huj-10446

المؤلفون

کانیاو بەکر عەبدوڵا بەشی زمانی کوردی، کۆلێژی پەروەردەی شارەزوور، زانکۆی هەڵەبجە، هەڵەبجە، هەرێمی کوردستان، عێراق
شوانە نوری عەبدوڵا بەشی مێژوو، کۆلێژی زانستەمرۆڤایەتییەکان، زانکۆی هەڵەبجە، هەڵەبجە،هەرێمی کوردستان، عێراق

DOI:

https://doi.org/10.32410/huj-10446

الكلمات المفتاحية:

المرأة، الشعر، شیرکو بیکەس، ژن، شیعر، شێرکۆ بێکەس

الملخص

هذا البحث(المرأة فی الادب کردی، دواوین (رەنگدان،ملوانکە) لشیرکو بیکەس نموذجا) حاول بشكل عام أن يعرض جانبين مركزين ، وهما: (المرأة و شعر شيركو بيكةس)، تم ذكر المرأة كمكون للبنية الأدبية من جهة، ومن جهة أخرى نفس المكون لكنه تم الإستشهاد بها في شعر شيركو بيكةس و بشكل أخص في كل من ديواني( ملوانكة و رنكدان) ربما حظيت كثير من المحتويات المعدة في قصائد شيركو بيكةس بالإهتمام بنسبة لازمة و تحويلها إلى مادة مجموعة من الأبحاث، لكنه العمل على المرأة و موقعها و حضورها و كذلك تقديم قيمة و مستوى المرأة في الأدبيات الكوردية و تحديدا في دواوين شيركو بيكةس كان من الأسباب الرئيسية لإختيار هذا البحث، تم إستخدام المذهب الوصفي التحليلي في هذا البحث، وذلك لإتباع الجانب الوصفي للبحث في الخطوة الأولى الذي يتمثل في الشرح و عرض وجهات النظر المختلفة على المواضيع، ومن ثم تحليل و توضيح وجهات النظر المتشابهة و المختلفة و عرضها في الأعمال الشعرية لشيركو بيكةس و تحليل أكثر للنصوص الشعرية في هذه المنطلقات.

پوختە
ئەم توێژینەوەیە (ژن لەئەدەبی کوردیدا دیوانەکانی "ڕەنگدان، ملوانکە"ی (شیرکۆ بێکەس)بە نمونە). بەشێوەیەکی گشتی تیایدا هەوڵدراوە، دوولایەن بە چڕیی بخرێنەڕوو، ئەوانیش: (ژن و شیعری شێرکۆ بێکەس)ن. لەلایەکەوە ژن وەک پێکهێنەرێکی بونیادی ئەدەبی باسکراوە، لەلایەکی تریشەوە، هەمان پێکهێنەر، بەڵام لە شیعری شێرکۆ بێکەس و تایبەتتریش هەرکام لە دیوانەکانی (ملوانکە، ڕەنگدان) بەنموونە هێنراونەتەوە. دەشێت زۆرێک لە ناوەڕۆکە ئامادەکان لە شیعرەکانی شێرکۆ بێکەسدا، بەڕادەی پێویست گرنگییان پێدرابێت و کرابێتن بە کەرەستەی گەلێک توێژینەوە، بەڵام بەشێوەیەکی سەرەکی کارکردنە لەسەر ژن و ئامادەیی ئەم ڕەگەزەی سروشت، هەروەها خستنەڕووی بەها و ئاستی ژن لەئەدەبیاتی کوردیداو بەدیاریکراویش لەدیوانەکانی شێرکۆ بێکەسدا، هۆکارە سەرەکییەکانی هەڵبژاردنی ئەم توێژینەوەیە بوون. ڕێبازی (پەسنیی- شیکاریی)، لەم توێژینەوەیەدا بەکارهێنراوە، ئەویش بەوپێیەی؛ کە لە هەنگاوی یەکەمدا، لایەنی پەسنی(وەسفی) لە توێژینەوەکەدا پەیڕەوکراوە، کە خۆی لە باسکردن و خستنەڕووی سەرنج و بۆچوونە جیاوازەکاندا دەبینێتەوە لەسەر بابەتەکان، پاشانیش شیکردنەوە و ڕوونکردنەوەی بۆچوون و ڕوانینە هاوشێوە و جیاوازەکان و خستنەڕوویان لە بەرهەم و شیعرەکانی شێرکۆ بێکەسدا و شیکردنەوەی زیاتری دەقە شیعرییەکانە لەم ڕوانگانەوە.

المراجع

یەکەم-سەرچاوەکوردییەکان:

١- کتێب/

١- ئەحمەد، کەژاڵ(١٩٩٩)، بەندەری بەرمۆدا، ، چاپی ١و ٢، سلێمانی.

٢- بێکەس، شێرکۆ(٢٠٠٠)، دەربەندی پەپولە، چاپی سێیەم، چاپخانەی ئاسا.

٣- بێکەس، شێرکۆ(٢٠٠٦)، دیوانی ڕەنگدان، بەرگی یەکەم، سلێمانی.

٤- بێکەس، شێرکۆ(٢٠٠٦)، دیوانی ڕەنگدان، بەرگی دووەم، سلێمانی.

٥- بێکەس، شێرکۆ(٢٠٠٦)، دیوانی شێرکۆ بێکەس، بەرگی پێنجەم، سلێمانی.

٦- بێکەس، شێرکۆ(٢٠٠٧)، دیوانی ملوانکە، چاپی یەکەم، سلێمانی.

٧- بێکەس، شێرکۆ (٢٠٠٩)، دیوانی تەون، سلێمانی.

٨- بێکەس، شێرکۆ (٢٠١١)، ئێستا کچێک نیشتمانمە، سلێمانی.

٩- بێکەس،شێرکۆ(٢٠١٦)، خێراکە مردن خەریکە بگات، چاپی دووەم، سلێمانی.

١٠- جەلیزادە، قوباد(٢٠٠٧)، شەھید بەتەنیا پیاسە دەکات، چاپی دووەم، دەزگای چاپ وبڵاوکردنەوەی ئاراس، ھەولێر.

١١- حسێن، فوئاد، ئافرەت لەهۆنراوەی کوردیدا، چاپخانەی جاحض، بەغداد.

١٢- حەسەن، شێرزاد(٢٠١١)،(ڕۆمان)، ژنێک بەسەر منارەوە، سلێمانی.

١٣- حسێن، هەڤاڵ ئەبوبەکر(٢٠١٠)، پێگەی ڕێبازی ڕۆمانتیکی لەشیعری کوردیدا، چاپخانەی لەریا.

١٤- دایکی سۆلاڤ(١٩٨٢)، چەپکێ وەنەوشە، بغداد، دارالقادسیە للطباعە.

١٥- ڕەسوڵ،محمد (١٣٩٢)، دیوانی پیرەمێرد، ناوەندی بڵاوکردنەوەی سنە، سنە.

١٦- ساحێب قران،عبدوللرحمان بەگ(١٣٩٩)، دیوانی سالم، تاران.

١٧- عەلەوی، بزورگ (٢٠٠٢)،(ڕۆمان)، چاوەکانی، وەرگێڕانی:ئازاد بەرزنجی، تاران.

١٨- قانع، بورھان(١٣٨٤) ،دیوانی قانع، تاران.

١٩- قەرەداغی، مهاباد(٢٠٠٢)، ئازادکردنی مێژوو(لێکۆڵینەوە لەسەر کێشەی ژنان)، دەزگای چاپ وپەخشی سەردەم، سلێمانی.

٢٠- گۆران، عبدوللە (١٣٨٦)، دیوانی گۆران، تاران.

٢١- مەولود، ڕێزان ساڵح(٢٠١٣)، پێگەی ژن لەدیدی قوبادی جەلیزادەو نزار قەبانی دا، چاپخانەی حاجی هاشم، هەولێر.

٢٢- موکریانی،کوردستان(١٩٨٠)، هۆنراوەی ئافرەتی کورد، چاپخانەی کوردستان، هەولێر.

٢٣- مەلاکەریم، محەمەد (١٩٨٠)،دیوانی بێکەس ، چاپخانەی ئەدیب، بغداد.

٢٤- مدرس،مەلا عبدالکریم، عبدولکەریم، فاتح ، مەلا کەریم، محمد (١٣٦٢)، دیوانی نالی، تاران.

٢٥- مدرس، مەلا عبدالکریم(١٣٨٩)، دیوانی مەحوی، چاپی شەشەم، ‌إنتشارات کردستان. سنە.

٢٦- مامە، سۆزان(٢٠٠٢)، ژن وگەڕان بەدوای ناسنامەدا ، چاپخانەی ڕاز، سلێمانی.

٢٧- هێمن(١٩٧٤)، تاریک وڕوون، بڵاوکراوەی بنکەی پێشەوا.

٢٨- هەردی، ئەحمەد(١٩٨٤)، ڕازی تەنیایی، چاپی دووەم، چاپخانەی زانکۆی سەڵاحەدین، هەولێر.

٢- نامەی ئەکادیمی/

٢٩- حسێن، سابیر(٢٠١٠)، دیاردەی فێمینیزم لەئەدەبی چەند نوسەرێکی مێینەی کورد، نامەی ماستەر، زانکۆی سەڵاحەدین.

٣- گۆڤار/

٣٠- مەلاکەریم، محەمەد(١٩٧٥)، خەباتی شیعری کوردی لەپێناو ئازادکردنی ئافرەتدا، گۆڤاری بەیان،ژمارە٢٦ .

-٣١Abdulla, K.B., 2021. Lyric in Abdullah Goran’s Poems. Halabja University Journal, 6(4), pp.31-48.

-٣٢Abdullah, K. B., Raheed Mera, A., and Hamafaraj, D. S., 2021. Poetic Image in" Salm's Poems. -Journal of Garmian University, 8(1), pp.1-11.

-٣٣ Abdulla, K.B. and Hamafaraj, D.S., 2019. Erotic vision in the poetry of (Qubadi jalizada). Halabja University Journal, 4(3), pp.47-63.

دووەم/ سەرچاوە عەرەبییەکان:

١-گۆڤار:

٣٤- إبراهیم، رزان محمود(٢٠٠٨)، النسویە فی ا‌لأدب والنقد، مجلەالأردنية في اللغە العربیەوأدابها، المجلد(٤)، عدد ١،جامعة مؤتة عمادة البحث العلمي, الأردن.