شێخانی نهقشبهندى له ههورامان و ههڵهبجه له دروست بونيانهوه تا 1958ز.
المشايخ النقشبندية في هورامان وحلبجة منذ نشٲتها لغاية ۱۹٥۸.
DOI:
https://doi.org/10.32410/huj-10466الكلمات المفتاحية:
تەریقەت، شێخ، خەلیفە، ناکۆکی، حوجرە و خانەقا، الطریقة، الشیخ، الخلیفة، الإختلاف، الحجرة والخانقاهالملخص
ملخص هذا البحث (المشايخ النقشبندية في هورامان وحلبجة منذ نشٲتها لغاية ۱۹٥۸) دراسة تاريخية للطريقة الصوفية النقشبندية ومشایخها، في هذه المنطقة الجغرافية المذكورة، كجزء من تٲريخ ديانة الكورد في هذه المنطقة بشكل عام. هذه الدراسة تتٲلف من ثلاثة محاور، يليها النتيجة وقائمة المصادر.
المحور الٱول: ٳلتفاتة تٲريخية للطریقة النقشبندية في المنطقة وكيفية وصولها لهذه المنطقة، بعد ذلك اسباب نموها في المنطقة وعلاقاتها مع القوی والسلطات الحاكمة في تلك الٲيام. الذي يبدٲ بمقدمتهم الشيخ (عثمان سراج الدين) كٲول خليفة لـ (مولانا) في المنطقة وتنفيذ ٲوامر و توجيهات (مولانا خالد).
المحور الثاني: التعمق والخوض في عادات و تقاليد شيوخ نقشبندية هورامان، فيكيفية انتقال رتبة المشيخة يدا بيد في هذه الطريقة وفي هذه المنطقة، في الٲصل كان الواجب بان يكون مختلفا عن عادات وتقاليد شيوخ الطريقة القادرية الوراثية، و ذلك في ٲصل هذه الطريقة كان يجب ان يعتمد علی القدرة و الٲلتزام باالدين و الفكرة الصوفية، لكن اعتمد علی نفس عادات و تقاليد الطريقة القادرية وسلك مسلكهم في تحديد الشيخ. رغم ٲن كان عندهم الخليفة ذا قدرة وعلم، علی الرغم من ٳن هذه العادة لها الٲثر في ابقاء المشيخة في العائلة لفترة زمنية طويلة هذا من ناحية ومن ناحية ٲخری كان مصدرا للخلافات بين ٲبناء الشيخ و لمن يكون له الحق بان يكون شيخا.
المحور الثالث: الحديث عن ٲصل هذه العائلة وبيان التسلسل لٲبرز شيوخ نقشبندي هورامان. و الذين قاموا بعمل المشيخة، و توضيح لما لكل شيخ من حياته الدينية و الٲجتماعية و دورهم و تٲثيرهم علی الطريقة و الاشارة الی مستوی نضجهم من الناحية العلمية وعلاقاتهم الاجتماعية والسياسية.
پوختە
پوختەی ئەم توێژینەوەیەˮشێخانی نەقشبەندی لە هەورامان و هەڵەبجە له دروست بونيانهوه تا 1958.‟ لێكۆڵێنهوهيهكى مێژووييه له تهريقهتى سۆفيگهرى نهقشبهندى و شێخهكانى، لهم جوگرافيا ديارى كراوهدا. وهك بهشێك له مێژووى ئايندارى كورد، له ناوچهكه. بهگشتى توێژينهوهكه پێكهاتووه له پێشهكى و سێ تهوهر. پاشان ئهنجام و ليستى سهرچاوهكان.
تهوهرى يهكهم: ئاوڕدانهوهيه له مێژووى تهريقهتى نهقشبهندى له ناوچهكه و چۆنيهتى گهشتنى بهو سنووره. دواجار هۆكارهكانى گهشهكردنى لهم ناوچهيه و پهيوهندييهكانى لهگهڵ هێز و دهسهڵاته كانى ئهو ڕۆژگاره. كه به شێخ (عوسمان سيراجهدين) دهست پێدهكات وهك خهليفهى يهكهمى مهولانا لهم ناوچهيه و بهجێهێنانى ئهرك و ڕێنماييهكانى مهولانا.
تهوهرى دووهم: ڕۆچوونه بهناو نهريتى شێخه نهقشبهندييهكانى ههورامان، له چۆنيهتى گواستنهوهى دهست بهدهستى شێخايهتى له ناو ئهم تهريقهته و لهو ناوچهيهدا. كه خۆى له بنهڕهتدا دهبوو جياواز له نهريتى شێخايهتى بۆ ماوهيى قادرييهكان، چونكه له بنهڕهتى ئهم تهريقهتهدا شێخايهتى دهبوو پشتى به توانست و پابهند بوونه ئاينى و سۆفيزمييهكانى خهليفهكان بهستبا، بهڵام ههمان نهريتى قادرييهكانيان پيادهكردووه، له دانانى شێخدا. ئهگهرچى خهليفهى خوێندهوارو خاوهن توانستيشيان زۆر بووه. ئهم نهريتهش ئهگهر له ڕوويهكهوه شێخايهتى له ناو ئهم بنهماڵهيهدا بۆ ماوهيهكى زۆر هێشتبێتهوه، له ڕووهكهيترهوه سهرچاوهى ناكۆكى بووه لهناو نهوهكانيى شێخدا لهسهر بابهتى شوێنگرتنهوه وپێگهى بوونه شێخ.
تهوهرى سێيهم: قسهكردنه له بنهڕهتى خێزانى ئهم بنهماڵهيه و دهرخستنێكى ڕيزبهنديانهى ديارترين شێخه نهقشبهندييهكانى ههورامان خراوهته ڕوو. ئهوانهى بهرجهستهى كارى فهرمى شێخايهتيان كردووه، بۆ ههريهك لهو شێخانه ژيانى ئاينى و كۆمهڵايهتيان لهگهل ڕۆڵ و كاريگهريان بهسهر تهريقهتهكهوه خراوهته ڕوو لهگهڵ ئاماژهدان به پێگهشتوويى ئاستى زانستيان و پهيوهندييه كۆمهڵايهتى و سياسيهكانيان .
المراجع
يهكهم: قورئانی پیرۆز.
دووهم: كتێب به زمانی کوردیی.
/ئەدمۆندز، سیسیل جۆن، (2004). کورد تورک عرب. و.حامید گەوهەری. چاپی دووەم. دەزگای چاپ و بڵاوکردنەوەی ئاراس. هەولێر.
/ئەبو مننە، بوتروس، (2009). تەریقەتی خالیدی و سەلەفییەت لە بەغدا دوای شێخ خالید. و. محەمەد حەمە صالح تۆفیق. بەرگی یەکەم. چاپی یەکەم. چاپخانەی ئاراس. هەولێر.
/ئەبو مننە، بوتروس و زارکۆن، تێری، (2009). دەرکەوتنی تەریقەتی خالیدی و بڵاوبوونەوەی لە جیهانی ئیسلامی. و. محەمەد حەمە صالح تۆفیق. بهرگى يهكهم. چاپی یەکەم. چاپخانەی ئاراس. هەولێر.
/ئەمین، نەوشیروان مستەفا، (1998). میرایەتی بابان لە نێوان بەر داشی ڕۆم و عەجەم دا . چاپ و بڵاوکردنەوەی مەڵبەندی ئاوەدانی کوردستان. بەرلین.
/ئهڵگەر، حامید، (2009). تەریقەتی نەقشبەندی-خالیدی لە تاڵش. و. محەمەد حەمەصالح تۆفیق. بەرگی یەکەم. چاپی یەکەم. چاپخانەی ئاراس. ههولێر.
/بابان، جەمال، (2012). سلێمانی شارە گەشاوەکەم. بهرگهكانى(يهكهم و دووهم و سێيهم). چاپی دووەم. دەزگای چاپ و بڵاوکردنەوەی ئاراس. هەولێر.
/بەهمەنی، هادی ڕەشید، (20001). پەیامی هەورامان. چاپی یەکەم. چاپخانەی ژین. هەولێر.
/بەهائەدین، صەلاحەدین محەمەد، (2017). مامۆستای گەورەی خورماڵ1907-1984. چاپی یەکەم. چاپخانەی ڕەنج. سلێمانی.
/برۆنسن، مارتن ڤان، (2003-2010). ئاغا و شێخ و دەوڵەت.و.کوردۆ عەلی. بهرگى دووهم. چاپى يهكهم و دووهم. دەزگای چاپ و پەخشی سەردەم. سلێمانی.
/بهرزنجى، عبدالرحمن شێخ سهلاحهدين شێخ سلێمان بێلاف، (2002). تهريقهتى نهقشبهندى بنهماو ئامانجهكانى. بهرگى يهكهم. چاپى يهكهم. دهزگاى چاپ و بڵاوكردنهوهى موكريان، ههولێر.
/ هاشمی، سەید تاهیری، (2004). مەولانا خالید و تەریقەتی نەقشبەندی. و. دلێر میرزا. چاپخانەی قانع. چاپی یەکەم. سلێمانی.
/ هەورامانی، محەمەد ئەمین،(2016). مێژووی هەورامان. بهرگى يهكهم. چاپی دووەم. چاپخانەی چوار چرا.سلێمانی.
/ وەزیری، ئەمیر، (2020). نەقشبەندی لە کوردستان. چاپی دووەم. هەژاری موکریانی بۆ چاپ و بڵاوکردنەوە. تاران.
/ زەڵمی، مستەفا،(2014). کاروانی ژیانم. بەرگی یەکەم. چاپی یەکەم. سلێمانی.
/حەمەصاڵح، عیززەت فەتاح، (2006). هەورامان توێژینەوەیەکی سۆسیۆئەنترۆپۆلۆجی. سەنتەری لێکۆڵینەوەی ستراتیجی کوردستان. سلێمانی.
/ كۆمهڵێك نووسهر: (2013)، لێکۆڵینەوەکانی فێستیڤاڵی بابەت بە ڕێو ڕەچەی نەقشبەندی و بەرهەمی شاعیرانی. چاپی یەکەم. چاپخانەی پیرەمێرد. سلێمانی.
/ کەریم، خالید مەحموود، (2019). باشووری کوردستان لە کۆتایییەکانی سەردەمی عوسمانیدا. چاپی یەکەم. چاپخانەی کارۆ. سلێمانی.
/ لە بڵاو کراوەکانی دیداری جیهانیی مەولانا خالید، (2009). ڕێبازی سۆفیگەری نەقشبەندی- خالیدی. و. محەمەد حەمەصالح تۆفیق . بهرگى يهكهم. چاپی یەکەم. چاپخانەی ئاراس. هەولێر.
/لە بڵاو کراوەکانی دیداری جیهانیی مەولانا خالید، (2009). ڕێبازی سۆفیگەری نەقشبەندی- خالیدی. و. د. هەڵکەوت حەکیم. بهرگى دووهم. چاپی یەکەم. چاپخانەی ئاراس. هەولێر.
/ مودەڕیس، مەلا عەبدولکەریم، (1979). یادی مەردان. بەرگی یەکهم. چاپخانەی کۆڕی زانیاری کورد. بەغدا.
/ مودەڕیس، مەلا عەبدولکەریم، (1983). یادی مەردان. بهرگى دووهم. چاپخانەی کۆڕی زانیاری عێراق. بەغداد.
/ مودەڕیس، مەلا عەبدولکەریم، (1394). ڕۆژگاری ژیان، یاداشت و بیرەوەرییەکانی. ئامادەکردن و لەسەر نووسینی ڕەووف مەحموودی. چاپی یەکەم. انتشارات کردستان. سنه.
/ مودەڕیس، مەلا عەبدولکەریم، (2022). باوەشێنی دڵ. پێداچوونەوە و ئامادەکردنی پ.د عیرفان ڕەشید شەریف. چاپی یەکەم. نووسینگەی تەفسیر. هەولێر.
/ مودەڕیس، مەلا عەبدولکەریمی، (1389). بنەماڵەی زانیاران. چاپی یەکەم. ناوەندی بڵاو کردنەوەی سنە. سنە.
/ مەولەوی سەید عەبدوڕەحیم، (1988). عەقیدەی مرضیة. شەرح و لێکدانەوەی مەلا عەبدولکەریمی مودەڕیس، پێداچوونەوەی فاتیح عەبدولکەریم. چاپخانەی خەلدوون. بەغداد.
/ میران، ڕەشاد، (2000). ڕەوشی ئایینی و نەتەوەیی لە کوردستاندا. چاپی دووەم. بڵاو کردنەوەی سەنتەری برایەتی، چاپخانەی وەزارەتی پەروەردەی حکومەتی هەرێمی کوردستان. ههولێر.
/ ماکداوڵ، دیڤید ماکداول،(2005). مێژووی هاوچەرخی کورد. و.ئەبووبەکر خۆشناو. چاپی دووەم. چاپخانەی وەزارەتی پەروەردە. هەولێر.
/ مامۆستا جەعفەر، فازڵ کەریم، (2006). شاری سلێمانی ململانێی گرووپە کۆمەڵایەتییەکان1820-1920 . چاپخانەی شڤان. سلێمانی.
/ موفتی، شێخ محسن،(2017). گەوهەری حەقیقەت ̎ لە ژیان و کەسایەتی قوتبی تەریقەت حەزرەتی شێخ عوسمان سیراجەدین نەقشبەندی̎ . بەرگی سێیەم. چاپی یەکەم. هەولێر.
/ مینۆڕسکی، ڤلادیمیر،(1984 ). کورد. و.حەمە سەعید حەمە کەریم. چاپی یەکەم. چاپخانەی زانکۆی سەڵاحەدین. هەولێر.
/ مەدەنی، حسێن، (2014). کوردستان و ستراتیژی دەوڵەتان. بهرگى يهكهم. دەزگای چاپ و بڵاوکردنەوەی ڕۆژهەڵات. سلێمانی.
/ محمد، عبدارزاق عبدالرحمن، (2005). سەربوردێکی هەورامان و سەردانێکی تەوێڵە. چاپی یەکەم. چاپخانەی مەهارات. تاران.
/ نەقشبەندی، شێخ ئەمین شێخ عەلائەدین، ( 1985). تەسەوف چییە. چاپی یەکەم. دار الحریة. بەغداد.
/ نەقشبەندی، خالید شارەزووری، (2004). عەقیدەی ئیمان. لێکۆڵینەوەی بابی لالۆ کەمال ڕەووف محەمەد. هەولێر.
/ سەلام، گۆران، (2004). کاریگەری خێڵ و ئایین لەسەر بزوتنەوەی ڕزگاری خوازی کورد لە نێوان ساڵانی 1847-1881. چاپی سێیەم . چاپخانەی کەمال. هەولێر.
/ عەلیاوەیی، عەبدوڵڵا، (2004). کوردستان لە سەردەمی دەوڵەتی عوسمانیدا. سەنتەری لێکۆڵینەوەی ستراتیژی کوردستان. سلێمانی.
/ فەتاح، شاکر، (1973). گەشتی هەڵەبجە و هەورامان. چاپخانەی کامەرانی. سلێمانی.
/ ڕۆستەم، ئەیووب،(2004). هەورامان لێکۆڵینەوەیەکی مێژوویی-کولتووری. بەرگی یەکەم. چاپی یەکەم. مەڵبەندی ڕۆشنبیری هەورامان. سلێمانی.
/ صابر، هەردی، (2019). مۆڵەت نامەی زانستی لە کوردستاندا. چاپی یەکەم. بەبێ ناوی چاپخانە و شوێنی چاپ.
/ صالح، یاسین صابر، (2009). ئینسکۆپیدیای گشتی. بهرگى سێيهم. چاپی دووەم. دەزگای چاپ و پەخشی سەردەم. سلێمانی.
/ شڤیلی، أ.م. مینتیشا، (1984). کورد کورتەی پەیوەندیی کۆمەڵایەتی ئابووری ڕۆشنبیری و گوزەران. و.پ.د عیزەدین مستەفا ڕەسووڵ. چاپی دووەم. چاپخانەی خانی. دهۆک.
/ تەها، بەرزانی مەلا، (2018). سۆفیزم و شۆڕش. چاپی یەکەم . چاپخانەی بینایی. سلێمانی.
/ توداری، سەیید عەبدول صەمەدی، (1970). چەمکێکی مێژووی هەورامان و مەریوان. چەند لاپەڕەیەک لە کتێبی (نور الانوار). و. محەممەدی مەلا کەریم. چاپی بەغدا. بەغدا.
/ تەوەککولی، محەمەد ڕەوؤف، (2015). تاریخ تەسەووف در کوردستان. و.یوسف زاهیر هەورامی. چاپی یەکەم .چاپخانەی ڕۆژهەڵات. هەولێر.
سێيهم: كتێب به زمانی عەرەبی.
/الوائلی، عبد ڕبە ابراهیم،(2008). تاریخ الامارة البابانیة (1784-1851). الطبعة الاولی. دار الزمان للطباعة والنشر. سوریا.
/المدرس، الشیخ عبدالکریم محمد، (2014). علمأنا فی خدمة العلم والدین. الطبعة الاولی. دار احیاء تراث العربی. بیروت. لبنان.
/النقشبندی، الشیخ محمد عثمان سیراج الدین، (2010). سراج القلوب. الطبعة الثالثة. اسطنبول. ترکیا .
/ أبو الفضل، محمود الألوسی، (بدون السنة الطبع). ڕوح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم والسبع المثانی. المجلد 7و22. الناشر دار إحیاء التراث العربی، بیروت.
/بگ، محمد امین زکی، (1951). تاریخ السلیمانیة وانحائها. ت. وتعلیق محمد جمیل بندالروژبیانی. الطبعة الثانیة . مطبعة وزارة الثقافة. السلیمانیە.
/ ڕوؤف، عماد عبدالسلام،(2012). دراسات وثائقیە فی تاریخ الکرد الحدیث و حضارتهم. الطبعە الاولی. دار الزمان. دمشق. سوریا. مؤسسة التفسیر. اربیل.
چوارهم: كتێب به زمانی فارسی.
/ اوزدالگا، زیر نظر الیزابت، (1389). نقشبندیە در أسیا غربی مرکزی تغیر تداوم. ت. فهیمة ابراهیمی. پژوهشکدە تاریخ اسلامی. تهران.
/دهقانی، سامی،(1393). سراج السالکین. جلد اول. چاپ اول. انتشارات علمی کالج. ایران.
پێنجهم: كتێب به زمانی ئینگلیزی.
/ Chodkiewicz, Michel . (2007). A lif of Scholarship and DevotionK. Routledge 2 Park Square Milton Park . U.S.A and Canada..
شهشهم: چاوپێكهوتنهكانى توێژهر لهگهڵ.
/ دەلاک، ئەحمەد عەبدوڵڵا، سلێمانى،(11/3/2022)، له دايك بووى سلێمانى1945، سۆفى و سهرخهتمى تهريقهتى نهقشبهندى، ماوهى چاوپێكهوتن 1:20کاتژمێر 44: 5. ماڵهوه.
/حەمە خان، نورى فارس، سلێمانى،(17/5/2022)، له دايك بووى 1935 له قهرهداغ، ساڵى 1957 مۆڵهتى مهلايهتى وهرگرتووه، مامۆستاى ئاينى و نوسهرى ئيسلامى خاوهن زياتر له 25 بهرههمى زانستييه له نوسين و وهرگێڕان، ئێستاش له ژياندا ماوهو سهرقاڵى نووسينه، ماوهى چاوپێكهوتن 1:51، کاتژمێر 48: 4. ماڵهوه.
/ نەقشبەندی، شێخ ئاوات شێخ مهحمود، زەڕایەن، (3/7/2022)، له ساڵى 1983ز له دايك بووه، له نهوهى نشێخه نهقشبهندييهكانى ههورامانه، خاوهن بڕوانامهى ماستهره له بهشى ديراساتى ئيسلامى و وتارخوێنى خانهقاى حاجى شێخ ساحيبه له زهڕايهن، خاوهن بهرههمى نوسينه له بوارى كهسايهتيهئاينيهكانى تهريقهتى سۆفيزمى نهقشبهندى، ماوهى چاوپێكهوتن 1:15، کاتژمێر 9 : 10، خانهقا.
/ عەلائەدین، شێخ ثابت نهقشبهندى شێخ، سلێمانى،( 26/7/2022)، له دايك بووى 1935له ههورامان، دهرچووى كۆلێژى ياسا و سهرۆكى دادگاى سلێمانى بووه له ساڵانى نهوهدهكاندا، ئێستا خانه نشينه و وهك دواههمين كوڕى شێخ عهلائهدين له ژياندا ماوه. ماوهى چاوپێكهوتن 40 خولهك بههۆى نهخۆشي و تهمهنهوه نهتوانرا زياتر لهگهڵى بدوێين، کاتژمێر 45: 6. ماڵهوه.
/ قەڵادزەیی، مەلا فاخر، بياره (12/5/2022) له دايك بووى 1969 قهڵادزێ، مامۆستاى ئاينى و سهرپهرشتيارى خانەقای بیارە، ماوهى چاوپێكهوتن 41 دهقه، کاتژمێر 48: 4. ناو خانهقا.
حهوتهم: تێز و نامەکان.
/ محەمەد، ئومێد ئیبراهیم. (2013). ̎ڕەوشی خوێندنی ئایینی ئیسلام لە شاری سلێمانی نێوان ساڵانی (1922-1958)̎. نامهى ماستهر بڵاو نهكراوه. فاکەڵتی زانستە مۆڤایەتی و کۆمەڵایەتییەکان. زانكۆى سلێمانى. كوردستان.
ههشتهم: گۆڤار و ڕۆژنامەکان
أ: گۆڤارە کوردییەکان
/ئایدن، نورالدین، (2009). ̎مەولانا خالیدی نەقشبەندی لە نێوان حەقیقەت و وەهمدا̎ . و. ئەرسەلان تۆفیق. گۆڤاری کۆچ، ژمارە (10)، سلێمانی.
/النقشبندی، محمد نجم الدین، (2000). ̎ شێخ نەجمەدین نەقشبەندی ڕێبەری تەریقەتی نەقشبەندی لە بیارە و ڕۆڵی لە بەرگریکردن لە کوردستاندا̎ . گۆڤاری کاروان. ژ (145). ههولێر.
/پور، عادل محمد، (2009). ̎ تا زیانەی سلووک لە ڕوخساری دەقەکانی (مەولانا خالید)دا̎ . گۆڤاری ڕامان، ژمارە( ). هەولێر.
/ هەورامی، صبور، (2021). ̎ دەربارەی سۆفیگەری̎ . گۆڤاری هەورامان. ژمارە(43)، سلێمانی.
/زەڵمی، ئیبراهیم حاجی،(2020). ̎پەروەردەی ئایینی و پرسی ئایین و کۆمەڵگە̎ . گۆڤاری پەیامی ڕاستی. ژمارەکانی(116-117). سلێمانی.
/ زەرگۆن، تێری، (2009). ̎ بڵاو بوونەوەی تەریقەتی قادری بەرە و ڕۆژهەڵات̎ . و. محمد حەمە صالح تۆفیق، گۆڤاری کوردۆلۆجی. ژمارە (2). سلێمانى.
/ محەمەد، مەسعود، (1989). ̎ لە ئاوێنەی ئەم گوتارەدا تیشکی چەند چرایەک̎ . گۆڤاری ڕۆشنبیری نوێ. بەشی یەکەم. ژمارە( 123). بەغداد.
/ عەبدول خالق، مەسعود، (2017). ̎ کاریگەری ململانێی تائیفیی لەسەر کوردستان̎ . گۆڤاری خاڵ. ژ(13). سلێمانى. ص17.
/ ڕەسووڵ، عیزەدین مستەفا، (1985). ̎سۆفیزم لە شیعری کوردیدا̎ . گۆڤاری ڕۆشنبیری نوێ. ژمارە(107) دەزگای ڕۆشنبیری و بڵاوکردنەوەی کوردی. بەغدا.
/ شاکەلی، فەرهاد، (2019). ̎شێخانی نەقشبەندی هەورامان و گەنجینەی تەریقەتی خالیدی- موجەددیدی لە کوردستان̎ . گۆڤاری ڕامان. ژ(267). هەولێر.
/ شاکەلی، فەرهاد،(2000). ̎ تەسەوف وەک سەرچاوەیەکی فەرهەنگی کورد̎ . گۆڤاری سەنتەری برایەتی. ژ (17). ههولێر.
ب: گۆڤارە عەرەبیەکان
/ النقشبندی، محمد نجم الدین، (2006). ̎ الشیوخ النقشبندیون و تأثیرهم فی الثقافە الکردیە الاسلامیە̎ . المجلد الثالث. بغداد.
/ حکیم، هەلکوت، (2005). ̎ ابعاد ظهور النقشبندیة فی کردستان اوائل القرن التاسع عشر̎ . مجلة سردم العربى. العدد (8). السليمانية.
نۆيهم: سەرچاوە ئەلەکترۆنییەکان .
/ برونسن، مارتن ڤان، (15-17/اغسطس/1986م). ̎ الطریقة النقشبندیة أداة للاحتجاج السیاسی بین الکرد(2)̎ . ت. راج ال محمد، الجزء الثانی، من ورقة مقدمة الی المۆتمر الدولی مقاربات جدیدة فی الدراسات الاسلامیة، المعهد الاندونیسی للعلوم، جاکارتا، 8/5/2017.
https://www.medaratkurd.com/2017/04 الطريقة-النقشبندية-آداةً-للاحتجاج الساسي بين الكرد(2)/
/ برونسن، مارتن ڤان، (1/6/2013). ̎ الکرد والاسلام-الطرق الصوفیة و ادوارها الاجتماعیة و السیاسیة̎ . ت. راج ال محمد.
https://www.medaratkurd.com/2013/06/الكرد-و-الإسلام-الطرق-الصوفية-وأدواره/
/ محمد، نوبار،(1/5/2015) ̎علاقة الکرد بالتصوف من خلال الطریقة النقشبندیة̎ .
https://www.medaratkurd.com/2015/05/1علاقة-الكرد-بالتصوف-من-خلال-الطريقة-النقشبندية/
/التكايا بالدول العربية.. موروث عثماني يفيض باالخير على الفقراء https://www trtarabi.com)
/خانقاه - المعرفة . https://www.marefa.org).
التنزيلات
منشور
إصدار
القسم
الرخصة
الحقوق الفكرية (c) 2023 سوزان کەریم مستەفا،لوقمان محەممەد قادر
هذا العمل مرخص بموجب Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
يوافق المؤلفون الذين ينشرون في هذه المجلة على المصطلحات التالية:
١. يحتفظ المؤلفون بحقوق الطبع والنشر ومنح حق المجلة في النشر الأول مع العمل المرخص له في نفس الوقت بموجب ترخيص المشاع الإبداعي [سيسي بي-نك-ند 4.0] الذي يسمح للآخرين بمشاركة العمل مع الإقرار بحقوق التأليف والنشر الأولي في هذه المجلة.
٢. يمكن للمؤلفين الدخول في ترتيبات تعاقدية إضافية منفصلة للتوزيع غير الحصري للنسخة المنشورة من المجلة من العمل (على سبيل المثال، نشرها في مستودع مؤسسي أو نشرها في كتاب) مع الإقرار بنسخة أولية نشر في هذه المجلة.
٣. يسمح للمؤلفين وتشجيعهم على نشر عملهم عبر الإنترنت (على سبيل المثال، في المستودعات المؤسسية أو على موقعهم على الويب) قبل وأثناء عملية التقديم، حيث يمكن أن يؤدي إلى التبادلات الإنتاجية، فضلا عن الاستشهاد المبكر والأكبر للعمل المنشورة ( انظر تأثير النفاذ المفتوح).