چەمکی دادپەروەری لە ئیسلامدا- بە جەختکردنەوە لە بۆچوونەکانی ئیبن خەلدون

مفهوم العدالة عند الإسلام: إبن خلدون أنموذجاً

المؤلفون

  • محمد حسین سعید بەشی زانستەڕامیارییەكان، كۆلێجی زانستەڕامیارییەكان، زانكۆی سلێمانی، سلێمانی، هەرێمی كوردستان، عێراق.

DOI:

https://doi.org/10.32410/huj-10470

الكلمات المفتاحية:

ئیسلام، دادپەروەری، ئیبن خەلدون، مرۆڤ، کۆمەڵگە، الإسلام، العدالة، إبن خلدون، الإنسان ، المجتمع

الملخص

يعتبر مسألة تحقيق والوصول إلى أحسن طريقة ونوع مرغوب والمتفق عليه لأحسن نوذج للحياة الاجتماعية، أحد أهم المواضيع الذي شغلت المجتمع الإنساني على مرّ التاريخ. منذ القدم، ووصولاً اعصرنا الحالي، والغرض الإساسي من هذا الهدف هو  تحقيق أكبر قدر من العدالة الاجتماعية الضرورية للمجتمع بشكل عام. ومن هذا يأتي أهمية هذا الموضوع أحد أسباب دراستنا والمتمثلة في توضيح الرؤى والوجهات النظر المختلفة حول ماهية وأهمية العدالة، كأحد الأُسس الجوهرية التي تقوم عليها المجتمعات البشرية.

   إن الديانة الإسلامية، كأحد الأديان السماوية، والمنطلقة من الاهتمام للقيمة الإنسانية وتأمين أفضل أنواع الحياة للبشر جمعاء، ونبذه للظلم تكون للعدالة حضور مستمر فيها، باعتبار أنه يشكل الجسر التي يربط من خلاله بين حياة الأفراد وسعادته ورفاهيته؛ ليس في الدنيا فقط، وإنما في الآخرة ايضاً. وعليه يركز دراستنا على أحد النماذج الفكرية لأحد أهم مفكري الدين الإسلامي، وهو(إبن خلدون) باعتباره هو من أحد أهم العلماء المسلمين الذين أعطوا اهتماماً بارزاً لمسألة العدالة وأكد على هذه القيمة من خلال اعطاء نهج ومضمون سياسي للعدالة، محاولاً توضيح كيفية تطبيقها في الحياة الواقعي.

   في هذه الدراسة اعتمدنا على مناهج عدة، ومن أهمها منهج وصفي تحليلي، وذلك كمحاولة لإيضاح وتسليط الضوء على أهمية وطبيعة العدالة من وجهة ظر الديانة الإسلامية بشكل عام، وعند إبن خلدون، بشكل خاص.

 

 

پوختە

یەکێک لە بابەت و پرسە گرنگەکانی کۆمەڵگەی مرۆیی بەدرێژایی مێژوو هەتا ئێستا، پرس و بابەتی هێنانەدی ئەو شێواز و جۆرە خوازراوەی کۆمەڵگەیە، کە بتوانێت لانی زۆری دادپەروەری تێیدا بەرجەستە ببێت. سروشت و گرنگی ئەم بابەتە هۆکار بووە بۆ خستنەڕووی بۆچوون و دیدگای جیاواز لەمەڕ چییەتی و گرنگی دادپەروەری. ئاینی پیرۆی ئیسلام وەک ئاینێکی ئاسمانی، هەمیشە لەسۆنگەی گرنگیدان بە مرۆڤ و دابینکردنی ژیانیکی شایستەی دور لە ستەم، پرسی دادپەروەری ئامادەییەکی بەرچاوی هەیە تێیدا، ئەمەش وەک ئەو پردەی، کە بەهۆیەوە مرۆڤەکان دەگەنە بەختەوەری هەردوو دنیا. ئیبن خەلدون وەک یەکێک لە زانا و بیرمەندە موسوڵمانەکان، بە جەختکردنە سەر دیدی ئیسلام لەهەمبەر پرس و بابەتی دادپەرورەی، دەیەوێت بە بەرگ و ناوەڕۆکێکی سیاسییەوە ڕێگا و شێوازی دادپەروەربوونی کۆمەڵگە بخاتەڕوو.لەم توێژینەوەدا لەڕێگەی بەکارهێنانی میتۆدەکانی وەصفی و شیکارییەوە، هەوڵدەدەرێت گرنگی و سروشتی دادپەرورەی لە ڕوانگە و دیدی ئیسلام و ئیبن خەلدوندا بخرێتەبەر باس و شیکردنەوە.

المراجع

کتێب:

کوردی:

ئەبوبەکر عەلی، ٢٠٠٨، ئیسلام و ناسیونالیسم، هەولێر، هەولێر.

-حەمید عینایەت، ٢٠١٠، فەلسەفەی سیاسی خۆرئاوا، و:سیدۆ داود علی، سلێمانی، ڕێنما.

-دارا محمد عەبدولسەلام، ٢٠٠٣، چەمک و گوتاری دادپەروەری، سلێمانی، ڕەنج.

-عبدالرحمن ئیبن خەلدون، ٢٠١٦، موقەدیمەی ئیبن خەلدون، سلێمانی، ڕێنما.

-عەلی وەردی، ٢٠٢١، تیۆریی مەعریفە لای ئیبن خەلدون، سلێمانی، ئەدیبان.

-موسا ابراهیم، ٢٠٠٧، فیکری سیاسی خۆرئاوا- لە مەکیاڤیللیەوە تا مارکس، و: شوان ئەحمەد، سلێمانی، سەردەم.

-فارسی:

-اندرو هیود، ١٣٩٥، مفاهیم کلیدی در علوم سیاست، مترجمان: حسن سعید کلاهی، عباس کاردان، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی.

-برتراند راسل، ١٣٩٥، تاریخ فلسفەی غرب، ترجمە: نجف دریا بندری، تهران، کتاب پرواز.

-پرویز بابایی، ١٣٩٠، فرهنگ اصطلاحات و مکتبهای سیاسی، تهران، انتشارات نگاه.

-پیتر اس گراف، الیور لیمن، ١٣٩٨، فلسفە اسلامی از الف تا ی، تهران، مولی.

-تقی آزاد ارمکی، ١٣٧٦، جامعه شناسی ابن خلدون، تهران، انتشارات تبیان.

-جان رالز، ١٣٩٦، نظریەای در باب عدالت، ترجمە: مرتضی نوری، تهران، نشر مرکز.

-جواد طباطبایی، ١٣٧٤، ابن خلدون و علوم اجتماعى-وضعیت علوم اجتماعى در تمدن اسلامى،تهران،طرح نو.

-حنافاخوری، خلیل جر، ١٣٩٩، تاریخ فلسفە در جهان اسلام، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی.

- سیروس سوزنگر، ١٣٨٣، اندیشەهای سیاسی سید قطب، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلام.

-سید صادق حقیقت،درآمدی بر اندیشەهای سیاسی اسلامی- مجموعە مقالات، محمد رضا حکیمی.

-سید قطب، 1379، عدالت اجتماعى در اسلام،ترجمە: محمد علی گرامی، سید هادیخسروشاهی، تهران، کلبە شروق.

-علی شریعتی، انسان و اسلام-مجموعه شش سخنرانی و یک مصاحبه، آبادان، دانشکده فنی نفت آبادان.

-عبدالرحمن عالم، ١٣٨٤، تاریخ فلسفە سیاسی غرب- از آغاز تا پایان سدەهای میانە، تهرا، وزرات امور خارجە، موسسە چاپ و انتشارات.

-لشک کولاکوفسکی، ١٣٨٩، جریان های اصلی در مارکسیسم-برآمدن، گسترش و فروپاشی، ترجمە: عباس میلانی، جلد یکم، تهران، دات.

-لین و . لنکستر، ١٣٩٥، پیشروان اندیشە سیاسی، ترجمە: علی رامین، جلد سوم، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی.

-محمد عابد الجابری، ١٤٠٠، اندیشە ابن خلدون-عصبیت و دولت- نمودهای یک نظریه خلدونی در باب تاریخ اسلام، ترجمە: احمد فرادی اهوازی، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی.

-مجید خدوری، ١٣٩٤، برداشت مسلمانان از عدالت، ترجمە مصطفى یونسى، صمد ظهیرى، قم، دانشگاە مفید .

-م.کوهیار، ١٣٧٤، بررسی عقلانی حق، قانون، عدالت در اسلام، خاوران، پاریس.

- مهاجرنیا، اندیشە سیاسی فارابی، قم، موسسە بوستان.

گۆڤار و بڵاوکراوەکان:

فارسی:

-احمد جاینوسی، سارا نجف پور، ١٣٨٦، مفهوم عدالت در اسلام و غرب، دو فصلنامە دانش سیاسی، شمارە ٥، صفحات ٩٩-١٢٧

-امیر آشفته فراهانی، ١٣٦٦، ابن خلدون، تاریخ شناسی، فیلسوف اجتماعی و جامعەشناس، نشریە جامعەشناسی کاربردی، شمارە ١، صفحات ٧٧-١٠٢

-رضا حق پناە، ١٣٨٠، عدالت اجتماعی در قرآن، اندیشە حوزە، شماره ٣٠.

-جمشیدی مهر، جهانگیر مسعودی، علیرضا کهنسال، ١٣٩٦، تحلیل ماهیت عدالت در عرصە خالق با تأكید بر ارای ابن سینا، شمارە ٥٧، صفحات ١٠٧-١٢٤.

-سید مهدی امامی جمعە، مهدی گنجور، ١٣٩٢، عدالت پژوهی در حکمت متعالیە-بررسی جایگاه ابعاد و لوازم وجودشناختی عدالت از منظر ملاصدرا، پژوهش های هستی شناختی، سال دوم، شمارە ٤، صفحات٦٥-٩١.

-سید محمد محمودی گلپایگانی، ١٣٨٥، عدالت اجتماعی در نظام اقتصادى اسلام و لیبرالیسم، پژوهشهای دینی، سال دوم، شمارە پنجم، صفحات ٦١-٨٩.

--صادق بختیاری، ١٣٥٨، عدالت و توسعە در اسلام، انقلاب اسلامی، سال دوم، شمارە چهارم، صفحات ١٥٣-١٦٩

-صادق گلستانی، ١٣٨٥، جایگاه عدالت اجتماعی در اسلام، مربیان، سال ششم، شمارە ٢١، صفحات ٦-٤٠.

-غلامرضا جمشیدیها، 1383، پژوهشی دربارە نقش و جایگاه انسان در تئوری توسعه اجتماعی ابن خلدون، فصلنامه جمعیت،شمارە ٤٧-٤٨، صفحات ١٣٩-١٦٠

-غلامرضا جمشیدیها، شكوه دیباجى فروشانى، ١٣٩٥، مفهوم عدالت از دیدگاه فارابی و ابن خلدون، فصلنامە نظریەهای اجتماعی متفکران مسلمان، سال پنجم، شمارە یک، صفحات ٨١-١٠٤.

-ناصرالدین غراب، تقی آزاد ارمکی، ١٣٧٩، نظریه معرفت شناسى ابن خلدون، فصلنامه علوم اجتماعى دانشگاە علامە، شمارە ١١و ١٢، صفحات ٢٣٧-٢٥٥

- ناصف نصار، ١٣٦٦، اندیشە واقع گرای ابن خلدون، ترجمە: یوسف رحیم لو، تهران، مرکز نشر دانشگاهی.

ماستەرنامە:

فارسی:

-محمد حسین سعید، ١٣٩٧، نقش ساختارهای سیاسی و اجتماعی در توسعە عدالت اجتماعی،دانشکدە حقوق و علوم سیاسی،، دانشگاە تهران، تهران، ایران.

منشور

2023-06-30

كيفية الاقتباس

سعید م. ح. . (2023). چەمکی دادپەروەری لە ئیسلامدا- بە جەختکردنەوە لە بۆچوونەکانی ئیبن خەلدون: مفهوم العدالة عند الإسلام: إبن خلدون أنموذجاً. مجلة جامعة حلبجة:: گۆڤاری زانکۆی هەڵەبجە, 8(2), 168-185. https://doi.org/10.32410/huj-10470

المؤلفات المشابهة

1-10 من 109

يمكنك أيضاً إبدأ بحثاً متقدماً عن المشابهات لهذا المؤلَّف.