پاشماوەی شوێنەواریەكان وەك بەشێك لە ناسنامەی نەتەوەیی مێژووی نوێی عێراقدا لە سەردەمی فەرمانڕەوایی مەلیك فەیسەڵی یەكەم لە نێوان ساڵانی ١٩٢٠- ١٩٣٣: البقايا الاثرية كجزء من الهوية القومیة في التاريخ العراقي الحديث في فترة الملك فيصل الاول بين 1920-1933

ڕوخسار رمضان  احمد; هێمن صلاح الدین زین الدین

doi:10.32410/huj-10543

المؤلفون

ڕوخسار رمضان احمد یەکەی شوێنەوار، سەرۆکایەتی زانکۆ، زانکۆی ڕاپەڕین، ڕانیە، هەرێمی کوردستان، عێراق ئامادەیی هەڵگورد، بەڕێوەبەریەتی پەروەردەی رانیە، بەڕێوەبەرایەتی پەروەردەی ڕاپەڕین، وەزارەتی پەروەردە، ڕانیە، هەرێمی کوردستان، عێراق
هێمن صلاح الدین زین الدین بەشی مێژوو، کۆلێجى زانستە مرۆڤایەتییەکان، زانکۆلى هەڵەبجە، هەڵەبجە، هەرێمى کوردستان، عێراق

DOI:

https://doi.org/10.32410/huj-10543

الكلمات المفتاحية:

ناسنامەی کولتووری، ناسنامەی نەتەوەیی، مۆزەخانەی نیشتیمانی، زانستی شوێنەوار، هەڵکۆڵینی شوێنەوار، الهویة الوطنیة، المتاحف الوطنیة، علم الآثار، الحفریات الآثریة

الملخص

منذ القرن التاسع عشر يوظف علم الآثار في بناء و تقوية الهوية الوطنية، وذلك من خلال الدراسات الأثرية التي تلقي الضوء على البقايا الاثرية المادية مثل القصور و المعابد و المواقع الإستيطانية مثل القرى و المدن و كذلك الآلات و الوسائل التي كان الانسان يستخدمها لتلبية إحتياجاته اليومية. تلقي الدراسات الاثرية أيضا الضوء على النتاجات المعنوية مثل الحكايات و القصص و الأساطير و المعتقدات الدينية التي لها دور محوري في التعريف بالملامح الجغرافية و بالهوية الوطنية و القومية، من هنا تأتي أهمية الآثار و المواقع الأثرية في التعبير عن الهوية الثقافية و المناطقية و القومية و الدولية.

ظهرت علم الآثار كفرع من فروع المعرفة له أصوله المبكرة ظهرت في أوروبا في القرنين الخامس عشر والسادس عشر. جرت أعمال البحث و التنقيب عن الآثار في الشرق الأوسط من قبل فرق التنقيب تقوم بها الهواة و الرحالة و التجار و المستشرقين و الضباط رفيعي الرتب و القناصل الأوروبيين. قام هؤلاء بإستخراج القطع الاثرية بغية الإتجار بها و الاستفادة منها إقتصاديا دون الإهتمام بإهمية تلك القطع من الناحية التاريخية و الاثرية. هذا في وقت كان العراق دولة حديثة النشأة، ولم تكن الإلمام و الإهتمام بالآثار بمستوى مطلوب و النظر إليها كهوية قومية على الرغم من كون بلاد الرافدين مهد الحضارة الإنسانية.

پوختە

گفتوگۆ كردن لە بارەی زانستی شوێنەوارناسی بۆ دروستكردنی ناسنامەی نەتەوەیی لە سەدەی نۆزدەیەمەوە بەكاردەهێنرێن لە ڕێگەی توێژینەوە شوێنەواریەكان كە تیشك دەخاتە سەر پاشماوە شوێنەواریە مادیەكانی بینای شارستانی وەك خانوو وكۆشك وە بینای ئایینی وەك پەرستگا، كلێسا و پاشماوەی شوێنی نیشتەجێبوون وەك گوند و شارەكان، هەر ئامێر و كەرەستەیەك كە مرۆڤ لە ژیانی ڕۆژانەیدا بۆ پڕكردنەوەی پێداویستیەكانی خۆی بەكاریهێناون، هەروەها توێژینەوە شوێنەواریەكان تیشك دەخەنە سەر شوێنەوارە مەعنەویەكانی وەك داستان و ئەفسانە و چیرۆك وبیروڕا ئاینیەكان كە بۆ پێناسی ناوچەو شوناسی نەتەوەیی گرنگن. لەم چوارچێوەیەدا پاشماوە شوێنەواریەكان و بابەتە كەلەپوریەكان بوونەتە سەرچاوەیەكی گرنگی دەربڕینی شوناسی كەلتوری ناوچەی و نەتەوەی و نێودەوڵەتی. كارەكانی هەڵكۆڵین و گەڕان بەدوای پاشماوە شوێنەواریەكان لە ناوەڕاستی سەدەی پانزە و شانزەوە سەری هەڵداوەو لە لایەن خەڵكانی ناشارەزاوە بەڕێوە دەچوون. بۆیە دەبینین تیمەكانی كنەوپشكنینی ئەوسەردەمە لە لایەن كەسانی ئارەزوومەند و گەڕیدە و بازرگان و ڕۆژهەڵاتناسان و ژمارەیەك لە پیاوانی پلە بەرز لە سوپا و كونسەڵگەری ووڵاتانی ئەوروپا لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست بە شێوەیەكی ڕاستەوخۆ سەرپەرشتی دەكرا تەنها بۆ مەبەستی دەرهێنانی شوێنەوارەكان و دۆزینەوەی شوێنی شارستانیەتە كۆنەكان و بازرگانی كردن بە كەل و پەلی شوێنەواریەوە بەبێ بایەخدان بە گرنگی و نرخی ئەوە پارچە شوێنەوارە لە ڕووانگەی گرنگی شوێنەواری و مێژوویانەوە. ئەمە لە كاتێكدا لە عێراق كە ووڵاتێكی تازە دامەزراو بووە لە سەدەی نۆزدەدا كەمترین بایەخ بە بەكارهێنانی پاشماوە شوێنەواریەكان دراوە وەك ناسنامەیەكی نەتەوەی هەرچەندە میسۆپۆتامیا وەك لانكی شارستانی ناودەبرێت لە جیهاندا.

المراجع

Abdi, K. (2008). From Pan-Arabism to Saddam Hussein's cult of personality: Ancient Mesopotamia and Iraqi national ideology. Journal of Social Archaeology, 8(1), 3-36.

Anderson, B. (2006). Imagined communities: Reflections on the origin and spread of nationalism. Verso books.

Batatu, H. (1978). The old social classes and the revolutionary movements of Iraq (p. 6506991190). Princeton, NJ: Princeton University Press.

Baram, A. (1994). A case of imported identity: the modernizing secular ruling elites of Iraq and the concept of Mesopotamian-inspired territorial nationalism, 1922-1992. Poetics Today, 279-319.

Bell, G. L. (1927). The letters of Gertrude Bell/selected and edited by Lady Bell.

Bernhardsson, M. T. (2005). Reclaiming a plundered past: Archaeology and nation building in modern Iraq. University of Texas Press.

Eric, H. (1992). The invention of tradition. Cambridge University Press.

Haider, H. A. (2001). Nationalism, Archaeology and Ideology in Iraq from 1921 to the Present.

H.R. Gibb, J. H. Knmers, E. Levi-Provencal and J. Schacht, eds. The Encyclopedia of Islam.1960 edition, (London: E. J. BrilI) s.v."al-Djazira" by M. Canard. vol. 2, pp. 523-524

Kuklick, B. (2018). Puritans in Babylon: the ancient Near East and American intellectual life, 1880-1930. Princeton University Press.

Makdisi, U. (1997). Reclaiming the land of the Bible: Missionaries, secularism, and evangelical modernity. The American Historical Review, 102(3), 680-713.

Oates, D. (1968). Studies in the ancient history of northern Iraq. British Academy.

Pettengill, M. (2012). Nationalism, Archaeology, and the Antiquities Trade in Turkey and Iraq.

Rich, C. J. (1818). Memoir on the Ruins of Babylon (Vol. 2). Longman, Hurst, Rees, Orme, and Brown.

Simon, R. S. (1997). The imposition of nationalism on a non-nation state: the case of Iraq during the interwar period, 1921-1941. Rethinking Nationalism in the Arab Middle East, 87-104.